Ze zjawiskiem neutralizacji dokumentów CMR spotkał się chyba każdy pracujący w branży TSL. Ta dość powszechna praktyka często uważana jest za coś naturalnego, jednak w rzeczywistości jest po prostu niezgodna z prawem. Warto znać ryzyka i skutki z nią związane.
Neutralizacja dokumentów CMR czyli…
Załadowca potrzebuje przetransportować towar, spedytor wspiera go w znalezieniu i skoordynowaniu przewoźnika, który realizuje usługę. Każda strona dba o swój interes i liczy na jak największy zysk. Wszystko zgodnie z logiką i prawem… ale bywa, że tylko do czasu.
Dość typowa sytuacja: spedytor stara się zabezpieczyć przed tym, by przewoźnik nie oferował załadowcy swoich usług transportowych bezpośrednio. To oczywiste, że chce chronić swój interes, często niestety wybierze drogę na skróty. Powołując się na tajemnicę handlową ukryje w dokumentach CMR informacje o pochodzeniu ładunku i wskaże w nich nieprawdziwe dane – zamiast nadawcy lub odbiorcy wpisze siebie. Może się też zdarzyć, że w zleceniu przewozu wprost wskaże wymóg wpisania przez przewoźnika do dokumentów wskazanych przez siebie, nieprawdziwych danych.
Inna typowa sytuacja: przewoźnik realizuje transport kabotażowy i zależy mu na maksymalizacji zysku. Niestety, często i on wybierze drogę na skróty: ukryje faktyczną historię ładunków, wpisując w dokumentach CMR nieprawdziwe informacje lub posługując się kilkoma różnymi wersjami – jedną do załadunku, drugą do odbioru, kolejną do kontroli…
Opisane powyżej sytuacje brzmią niewinnie? W rzeczywistości neutralizacja dokumentów to posługiwanie się nieprawdziwymi danymi, czyli fałszowanie dokumentów. Jest to proceder niezgodny z prawem, a jego konsekwencje mogą być poważne.
Papier przyjmie wszystko – a co na to przepisy?
Prawo przewozowe jest precyzyjne: w liście przewozowym i innych dokumentach zabrania się podawania niezgodnych z prawdą informacji (art. 55a ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 1984 r.). Za każde naruszenie zgodności informacji ze stanem faktycznym grozi kara od 50 aż do 12 000 złotych.
W teorii uzupełnienie informacji w dokumentach CMR to obowiązek nadawcy, ale w praktyce często robi to przewoźnik lub kierowca. Jeżeli zauważy on w dokumentach niezgodności lub będzie sam uzupełniać dane, co do których prawidłowości nie ma pewności, powinien od razu zgłosić swoje zastrzeżenia do CMR. W przypadku ewentualnej kontroli powinien wyraźnie podkreślać, że zgłaszał te zastrzeżenia nadawcy.
- mec. Anna Widuch-Koła
- Product Law & Security Area Leader
- “Kierowca działa na rachunek i ryzyko nadawcy, jednak musi mieć świadomość, że wpisując do dokumentów nieprawdziwe dane naraża na odpowiedzialność i ukaranie mandatem także samego siebie.”
Neutralizacja dokumentów jest niezgodna z prawem, a jednak często w zleceniach jest wprost wymagana, a na dodatek obwarowana karami umownymi. Co w takich sytuacjach?
– Mówi się, że papier przyjmie wszystko, ale tutaj sprawa jest prosta: wymuszanie neutralizacji czy kary umowne w razie jej braku, są sprzeczne z prawem – tłumaczy mec. Widuch-Koła. – Art. 353 [1] Kodeksu cywilnego wskazuje, że treść umowy nie może przeczyć zasadom prawa, a jeśli tak jest – uznaje się ją za nieważną.
Potwierdzają to wyroki sądowe, np. Sądu Okręgowego w Rzeszowie (VI Ga 278/13) czy Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieście w Łodzi (XIII GC 3000/19), w których kary umowne za brak neutralizacji dokumentów uznano za niezasadne.
Krótkie nogi kłamstwa, a lista konsekwencji – długa
Neutralizacja dokumentów to ryzyko konsekwencji prawnych i kar finansowych, ale nie tylko. Dokumenty CMR są dowodem na wykonanie usługi. Jeżeli zawarte w nich dane są nieprawdziwe, prawdopodobnie będzie to problemem w przypadku ewentualnej windykacji. Uszkodzony lub skradziony towar? Niestety, jeśli w dokumentach CMR znalazły się dane niezgodne ze stanem faktycznym ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania, a jeśli uda się je jednak wywalczyć – będzie to trudny i długi proces.
Neutralizacja dokumentów CMR to zjawisko dobrze znane w branży TSL, jednak niosące ze sobą większe ryzyko niż korzyści. Warto znać te konsekwencje, aby podejmować trafne i bezpieczne decyzje. Mamy nadzieję, że ten artykuł temat ten przybliżył.
Więcej artykułów poruszających kwestie bezpieczeństwa na Platformie Trans.eu znajdziesz tu.